Kitap İnceleme: Muz Ne Kadar Kötüdür? | Mike Berners-Lee

Pandemi, ekonomik kriz, küresel ham madde kıtlığı gibi konularla uğraştığımız şu günlerde kuşkusuz “esas” sorunumuz iklim krizi. Yeni İnsan Yayınevi’nin Yuvam Dünya Derneği ile ortak yayımladığı Muz Ne Kadar Kötüdür?kitabı iklim kriziyle mücadelede önemli farkındalıklardan biri olan karbon ayak izi konusunda detaylı bilgiler içeriyor.

Keyifle soyup bir ısırık aldığınız muzun karbon ayak izinizi arttırmaya nasıl etki ettiğini hiç düşünmediniz değil mi? Bookinton kitap yorumları bölümünde size iklim değişikliği ile ilgili bilgilendirici ve önemli bir kaynak olan Muz Ne Kadar Kötüdür? kitabından bahsetmek istiyorum.

Son yıllarda su ve gıda kıtlığına yönelik endişe verici haberlerle birlikte sıkça duymaya başladığımız “karbon ayak izi” kavramı gündemimize öyle geç girdi ki… Nedir, neye sebep olabilir, diye öğrenmemize fırsat bile olmadan uzmanlardan kaybedecek hiç zamanımız kalmadığını, gezegenimiz için artık tehlike çanlarının çaldığını duyar olduk. Elbette bu uyarılar birdenbire ortaya çıkmadı; ancak gelişmekte olan ülkelerin gündemine sert bir giriş yapması zaman aldı.

Kitabın yazarı Mike Berners-Lee karbon ayak izi alanında çalışan bir araştırmacı. Yeni İnsan Yayınevi tarafından Türkçe’ye çevirilen Muz Ne Kadar Kötüdür? kitabı “Her Şeyin Karbon Ayak İzi” hakkında belli bir sistematik içinde bize bilgiler veriyor. Kitap, Yuvam Dünya Derneği’nin oluşturduğu kitaplık serisinin de ilk kitabı. Bu serinin iklim değişikliğiyle ilgili okunması gereken kişisel gelişim kitapları listesine eklenmesinin faydalı olacağını düşünüyorum.

Genellikle gıda üretimi/tüketimi ile seyahat etme alışkanlıklarımızın karbon salımı üzerine etkilerini duyarız. Kitabın adından da anlaşılacağı üzere “Muz Ne Kadar Kötüdür?” sorusunun öne çıkarılması aslında en basit alışkanlıklarımızın bile karbon ayak izimizi arttırdığına işaret ediyor.

“Bu kitap karbon ayak iziniz hakkında daha fazla bilgi edinin diye yazıldı.”

Mike Berners-Lee, kitapta 10 gramdan 1 milyon tona kadar karbon ayak izinizi artıran 100 etmeni sıralıyor. Rakamlardan ve bilimsel verilerden bahsediliyor diye okuması sıkıcı bir kitap olduğunu sanmayın. Kitabın dili ve yazarın anlatım tarzı bir solukta bilgilerin akmasını sağlıyor. Zaten yazar kitabın başlarında, “Size belli hedefler koymak veya kendinizi suçlu hissetmenizi sağlamak için burada değilim. Nasıl yaşayacağınıza karar vermek sadece sizin yapabileceğiniz bir seçimdir. Tek istediğim biraz karbon farkındalığı kazandırmak,” diyerek okuru omuzlarına yüklenen ağırlıktan biraz olsun kurtarıyor.

Ne kadar farkındayız?

Peki, bu kitap basit alışkanlıklarımız veya günün akışında detaylandırmadığımız hangi davranışlarımıza yönelik farkındalıklar kazandırıyor? Örneğin, yıl boyunca sıklıkla Google’da bir şeyler aradığınızda yaklaşık 5 ton civarı karbon salımına sebep olabileceğinizi biliyor muydunuz? Çeşitli etmenlere göre hesaplanan (kitapta detaylarını okuyacaksınız) bu değerlere göre Google yıllık ortalama 1.3 milyon ton karbondioksit eş değeri salınıma neden oluyor. Bu oldukça büyük bir değer gibi görünse de küresel ayak izimizin sadece kırk binde birine denk geliyor.

Günlük hayatımızda sadece Google araması yaparak karbon ürettiğiniz aklınıza gelir miydi? 1 paket havucun karbon salımına etkisinin 3,2 km tren yolculuğuna denk olduğu peki? 1 kg pirincin, yarım litre dizel yakmaktan fazla salıma neden olduğu? Tek bir kırmızı gülün iklim değişikliği üzerinde 5 kg muz ile aynı etkiye sahip olduğunu düşünür müydünüz? -Sevgililer gününde bu aklınıza gelsin.-

Muz Ne Kadar Kötüdür? kitabı, verdiğim örnekler gibi birçok şaşırtıcı bilgiyle dolu.

Ne yapabiliriz?

Tabii, bilmek yetmiyor. Peki ne yapacağım? diye düşünenler olacaktır. Kitapta bu değerlerin anlayabileceğimiz örneklerle ele alınmasının yanı sıra faydalı tavsiyeler de yer alıyor. Örneğin, spam ve gereksiz e-postalardan kurtulmak! Yalnız seyahat edecekseniz, tren, otobüs veya bisiklet kullanmak. Araç kullanırken gaz ve fren konusunda hassas davranarak, mümkünse frene basmadan yavaşlamaya çalışmak. Sebze ve meyveleri mevsiminde tüketmek ve yerel ürünleri tercih etmek gibi birçok öneri var.

Ayrıca detaylı araştırma yapmak isteyenler için kitabın sonunda epey geniş bir kaynakça da bulunuyor. Kısacası kitabı bitirdiğinizde, artık eski siz olamayacaksınız.

İklim krizi hakkında farkındalık kazanmak, attığınız her adımın nelere sebep olabileceğini öğrenmek için Muz Ne Kadar Kötüdür? kitabı oldukça güzel bir başlangıç.

Mike Berners-Lee’nin şu sözüyle bitireyim.

“Üç şeye kesin gözüyle bakıyorum:

• İklim değişikliği önemli bir durumdur.
• İnsanlardan kaynaklanmaktadır.
• Bununla ilgili bir şeyler yapabiliriz.”

Bu yazı Şubat 2022'de Bookinton Kitap Platformunda yayımlanmıştır.